دومین آزمایشِ علنی و سراسریِ موشکِ میان‌بُردِ «عماد»* توسطِ سپاه که گفته می‌شود تواناییِ حملِ کلاهکِ اتمی دارد واکنشِ شدیدِ جمهوری‌خواهانِ آمریکا را برانگیخت، به طوری که خواستارِ اعمالِ تحریم‌های سنگین بر ضدِ جمهوری اسلامی شدند.

 جلسه رسیدگی به اتهامات دوازده فعال مدنی که در تجمع مقابل لاستیک دنا بازداشت شده بودند، در شعبه ۱۰۴۴ دادگاه کیفری ۲ استان تهران امروز برگزار شد.

تعداد زیادی از آنان مجبور به جلای وطن شدند و معدود هنرمندانی که ماندند باید با چرخش ۱۸۰ درجه‌ای با محیط اسلامی جدید مطابقت می‌کردند و کار هنری خود را با محدودیت‌های زیادی دنبال می‌کردند. یکی از زنان معروف سینمای قبل از انقلاب، خانم پروین خیربخش با نام هنری «فروزان» بود که بهمن ۱۳۹۴در انزوای کامل از دنیا رفت. او بعد از انقلاب از کار هنری منع شد و هرگز در پرده‌ی سینما ظاهر نشد.

هیچ چیز برای یک هنرمند غم‌انگیزتر از ترد شدن از دنیای هنر و قطع ارتباط با مخاطبانش نیست. یکی دیگر از مشاغل که بعد از انقلاب، زنان جایگاه خود را از دست دادند، شغل خلبانی بود. خانم اکرم منفرد آریا اولین زن خلبان گلایدر، تک و دونفره در زمان پهلوی بود که بعد از انقلاب باید با رویای پرواز خود خداحافظی می‌کرد.

شاید کمتر زنی در ایران را بشود سراغ گرفت که از تبعات انقلاب اسلامی زندگی‌اش دست‌خوش تغییر نشده باشد. قدرت زنان در قانون شریعت بعد از انقلاب اسلامی برای طلاق گرفتن از طرف زنان بسیار محدود شد و حق حضانتِ فرزندِ پسر بعد از دو سالگی و دختر پس از هفت سالگی را به پدر داد. با این شرایط سخت طلاق و حضانت فرزندان چه بسا زنان بسیاری تن به خشونت خانوادگی دادند تا با دنیای مادر بودن خود خداحافظی نکنند.

تحلیل روز ۲

زنان مطلقه یکی از نامناسب‌ترین جایگاه‌های اجتماعی را در ایران دارا می‌باشند. آنها به عنوان کالایی جنسی از سوی جمعیت زیادی از مردان دیده می‌شوند. از دادگاه طلاق تا محضرهای ازدواج موقت یا صیغه به آنان پیشنهادات جنسیتی درقالب‌های غیر اخلاقی داده می‌شود. آنها قدرت اعتراض زیادی در این جامعه سنتی – مذهبی مردسالار ندارند چون بسیاری از مردان حق خود می‌دانند که به این‌گونه زنان نگاهی جنسیتی داشته باشند.

در چنین جامعه‌ای که موقعیت اجتماعی بسیاری از زنان تنزل فاحشی کرده، بازار تقاضای زیباسازی افراطی از طریق جراحی پلاستیکی، بوتاکس، رژیم‌های عجیب غذایی در جهت باربی شدن و شبیه ستاره‌های هالیوود شدن کل جامعه‌ی شهری و حتی روستایی را در برگرفته است. اگر مردان که نیمه‌ی دیگر جامعه می‌باشند، زنان را آن‌طور که هستند برای ازدواج انتخاب می‌کردند نه ایده‌آلی که آنان می‌خواهند، شاید زنان زیادی مجبور به زیباسازی افراطی نبودند. البته آمار بالای طلاق این موضوع را ثابت کرده که حتی جراحی پلاستیک و زیباسازیِ افراطی، تضمینی برای یک ازدواج پایدار نیست چرا که جامعه چهار دهه در بی‌ثباتی سرگردان است.

هیچ جامعه‌ای نمی‌تواند آرامش و رفاه نسبی داشته باشد وقتی نیمی از جمیعت جامعه، زنان دچار محدودیت‌های فاحش می‌باشند و دایم زیر ذره‌بین جمهوری اسلامی از یک‌طرف و مردان از طرف دیگر می‌باشند. تشبیه کردن زنان توسط امام جماعتِ مساجد یا تعدادی از مذهبیون به اشیا و نوشتن جملات غیر اخلاقی بر روی بنرهای تبلیغاتی اوج به حقارت کشیده شدن زنان را نشان می‌دهد، مانند: « زن با حجاب مثل شکلات با جلد می‌ماند که هیچ  پشه‌ای به دور آن جمع نمی‌شود».

جمهوری اسلامی ثابت کرد که نه تنها حجاب اجباری مصونیتی برای زنان نیاورد بلکه اکثر زنان را منزجر از این اجبار کرد. زنانی که برای نداشتن حجاب اجباری حتی برای مدت کوتاه به ترکیه یا دوبی سفر می‌کنند تا بتوانند عکس در محل های عمومی بدون حجاب بیاندازند. زنان ایران لیاقت‌شان آزادی واقعی می‌باشد نه آزادی یواشکی که برای چند دقیقه حجاب خود را در یک پارک خلوت بر دارند وعکس از خود بگیرند.
منصوره ناصرچیان /

حیای دریاچه ارومیه از وعده‌های انتخاباتی حسن روحانی بود. او گفته بود که برای زنده کردن تن رنجور و رو به مرگ دریاچه ارومیه،‌ آب دریای خزر می‌تواند مرهمی شفابخش باشد. همان زمان کسانی هشدار دادند که این رویکرد خطرناک نه علاجی برای ارومیه که آسیبی به خزر خواهد بود. رویکردی که امروز به صورت دیگر در ارتباط با انتقال آب خلیج فارس به یزد و آب‌های غرب به کرمان، نمایان شده است.

پس از آن که نخستین جلسه کابینه دولت یازدهم برگزار شد، معصومه ابتکار رییس سازمان محیط‌زیست و معاون روحانی با افتخار اعلام کرد که نخستین جلسه هیات دولت درباره احیای دریاچه ارومیه بوده است. همین گفته کافی بود تا کسانی که از کلمات بیرون آمده (یا نیامده) از دهان مدیران، کره می‌گیرد، دولت روحانی را محیط‌زیستی‌ترین دولت در نظام جمهوری اسلامی لقب بدهند. غافل از این که مدتی بعد تو خالی بودن این عبارت هر روز بیش از گذشته آشکار می‌شود.

بلافاصله با روی کار آمدن حسن روحانی، فرمان تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه هم صادر شد. در ابتدای کار گویا همه چیز به درستی پیش می‌رفت. حرف‌های استادان و صاحب‌نظران و تشکل‌های مدنی شنیده می‌شد. عیسی کلانتری وزیر اسبق کشاورزی و رییس ستاد دریاچه ارومیه وعده داد که حل بحران دریاچه با رویکردی اکولوژیک دنبال خواهد شد. اما قدرت وزارت نیرو و بازوی اجرایی آن (به طور مشخص قرارگاه خاتم‌الانبیا) آن قدر بود که اجازه ندهد طرح‌های سازه‌ای، متوقف شود. هر چند کارشناسان با چانه‌زنی بسیار توانستند طرح انتقال آب از خزر به ارومیه را متوقف کنند، اما توان آن را نداشتند بیش از این پیش بروند و رویکرد اکولوژیک را نهادینه کنند. رویکرد اکولوژیک در این ارتباط یعنی بهسازی و بهبود شرایط با استفاده از توان و قابلیت‌های طبیعت. طرفداران این رویکرد می‌گفتند به این دلیل که نیاز آبی دریاچه ارومیه از آن گرفته شده است (سالی حدود سه میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب) باید شرایطی فراهم کرد که این میزان آب به دریاچه بازگردد. بلافاصله طرفداران رویکرد سازه‌ای صحبت از انتقال آب ارس و رودخانه زاب به میان آوردند. همان اثنا کلانتری اعلام کرد که این پروژه‌ها اجرا نخواهد شد.

ناگهان ورق برگشت. قرار است آب رودخانه زاب منحرف شده و به دریاچه بریزد. کارشناسانی از وزارت نیرو و نهادهای وابسته به جد می‌گفتند امکان احیای بخش جنوبی دریاچه وجود ندارد و باید به فکر شمال دریاچه بود. آنان برای پرآب‌ترین رودخانه‌های حوزه آبریز دریاچه ارومیه در جنوب آن قرار دارد نیز چاره‌ای داشتند. این بار بحث انتقال آب رودخانه‌ها و سدها از جنوب به سمت شمال دریاچه مطرح شد.

در این جشن احیا، قرار است آب سد کانی‌سیب (در ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی پیرانشهر) نیز به ارومیه سرازیر شود. در خبری که خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی، ایرنا منتشر کرده آمده است: «در این طرح از حوضه مجاور رودخانه بادین آباد ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب با یک کانال انحرافی حدود شش کیلومتری به پشت سد کانی‌سیب منتقل می‌شود. مجموع این آب‌ها با رهاسازی نیاز زیست‌محیطی که در آن محدوده وجود دارد، حدود ۶۵۰ میلیون مترمکعب آب از پشت مخزن سد کانی‌سیب را به حوضه دریاچه ارومیه منتقل می‌کند. برای انتقال این حجم آب به داخل دریاچه ارومیه، یک تونل با قطر نهایی پنج و نیم متر طراحی شده است که مجموعا بیش از ۳۵ کیلومتر طول تونل است.»

تصور این که چه حجم ساخت‌وساز قرار است انجام بشود شاید کار ساده‌ای نباشد، اما محاسبات آن دشوار نیست و البته سوالی را نیز شکل می‌بندد: آیا با این حجم از تخریب طبیعت و هزینه کردن سرمایه‌های ملی می‌توان به احیای ارومیه امید داشت؟

این همه ماجرای نگاه مخرب محیط‌زیست دولت روحانی نیست.

ساقی کوثر در یزد

وقتی صحبت از ایران‌رود می‌شود و پیوند خزر به خلیج‌فارس، کسانی این طرح‌ها را بلندپروازی‌ لقب می‌دهند. طرحی که قرارگاه خاتم وابسته به سپاه پاسداران برای اجرای آن مشتاقانه در تلاش است.

سخنان حسن روحانی در یزد نشان داد، اگر نه تمام پروژه ایران‌رود که دست کم بخش‌هایی  دگردیسی‌یافته از آن ممکن است اجرا شود. او در سخنان خود در سفر استانی به یزد وعده داد آب شور خلیج‌فارس به این استان برسد و اضافه کرد که برای این منظور ۴۰۰ میلیون دلار بودجه در نظر گرفته‌ شده است..حمید چیت‌چیان، وزیر نیرو دولت یازدهم نیز در این ارتباط از انتقال ۵۰۰ میلیون مترمکعب آب از دریای عمان و خلیج‌فارس به یزد خبر داد که پس از شیرین‌سازی انجام می‌شود.

این طرح مخرب را پیش از این محمود احمدی‌نژاد در اردیبهشت ۹۲ با عنوان «ساقی کوثر» افتتاح کرده بود. آن زمان در هیاهوی انتخاباتی ریاست جمهوری ماجرا کمتر مورد توجه قرار گرفت و فراموش شد. این طرح با هدف تامین بخشی از نیاز آب صنعت و شرب استان کرمان، هرمزگان و یزد کار خود را آغاز کرد. در مراسم افتتاحیه این پروژه احمدی‌نژاد با بیان اینکه  ۱۴میلیون هکتار اراضی کشور زیر سطح کشت محصولات کشاورزی است گفته بود: «اگر این ۱۴ میلیون هکتار ۵۰ میلیون هکتار بشود ، ما دیگر نیازی به درآمد نفت نخواهیم داشت که در این راستا باتوجه به راه‌اندازی ستاد کشاورزی در اکثر استان‌های کشور نزدیک به ۱۵ تا ۱۶ میلیون تن تولیدات کشاورزی افزایش یافته است.»

پیش از این احمدی‌نژاد به دنبال انتقال آب خزر به سمنان بود. همان زمان علاقمندان و کارشناسان محیط‌زیست نسبت به چنین طرح مخربی هشدار دادند و با پیگیری‌های‌شان به ظاهر مانع کار شده‌اند. اما روزنامه جام جم در اردیبهشت ۹۱ از اجرای عملیات آن طرح خبر داد. با روی کار آمدن خانم ابتکار، گفته شد که این طرح به دلیل فقدان توجیه زیست‌محیطی متوقف شده است.

از منظر محیط‌زیست، اختلاف چندانی بین دولت احمدی‌نژاد و روحانی وجود ندارد. رویکرد هر دو (لابد به بهانه توسعه) تخریب طبیعت، سرمایه‌های ملی و میراث مشترک ایرانیان است. باید منتظر شد و دید، سازمان محیط‌زیست به ریاست معصومه ابتکار که پیشتر با طرح انتقال آب خزر به سمنان مخالفت کرده بود در برابر این پروژه ویرانگر نیز واکنش مشابهی خواهد داشت؟