طبق اصل دوازدهم قانون اساسی دین رسمی ایران، اسلام و مذهب جعفری اثنی عشری است و مذاهب دیگر اسلامی اعم از حنفی، شافعی، مالکی، حنبلی و زیدی به رسمیت شناخته میشوند. بر اساس اصل سیزدهم قانون اساسی ایرانیان زرتشتی، کلیمی و مسیحی تنها اقلیتهای دینی شناخته میشوند که در حدود قانون در انجام مراسم دینی خود آزادند.
در قوانین ایران دیانت بهایی به عنوان اقلیت دینی به رسمیت شناخته نمیشود. به گزارش سرویس خبری جامعه جهانی بهایی در دوره دولت روحانی فشار بر پیروان بهایی کاهش پیدا نکرده است.
در این دوره روحانی شاهد فشارهای اقتصادی بر اکثر شهروندان بهایی در ایران بوده ایم به طوری که در بعضی از نقاط کشور کلیه محل کسب بهاییان به طور کامل پلمپ شده اند.
نمایندگان زرتشتی در ایران هم به دویچه وله گفتند که تبعیض علیه آنان همچنان پابرجاست. اسفندیار اختیاری، نماینده اقلیت زرتشتی در مجلس شورای اسلامی که به همراه دیگر نمایندگان اقلیتهای غیرمسلمان در ۲۰ آبان ۱۳۹۲ با حسن روحانی دیدار کرده از ماده ۸۸۱ قانون مدنی و اعمال نظرهای غیرقانونی در استخدام ایرانیان غیرمسلمان انتقاد میکند. طبق ماده ۸۸۱ قانون مدنی “كافر نباید از مسلمان ارث ببرد” و در مورد ادیان شناخته شده در قانون اساسی نیز این قانون به گفته این نماینده مجلس اعمال میشود. اختیاری از روحانی خواست این ماده قانونی مدنی را اصلاح كند.
مهمترین وعده روحانی به اقلیتهای دینی و مذهبی
مهمترین وعده روحانی برای اقلیتهای دینی و مذهبی که به صراحت در بند ۶ بیانیه شماره ٣ تحت عنوان “حقوق اقوام، ادیان و مذاهب” در ۹ خرداد ۱۳۹۲ مطرح شده، عبارت است: «رعایت حقوق پیروان سایر ادیان و مذاهب و عدم دخالت در امور دینی و مذهبی آنان با تأمین آزادی در عقاید دینی و مذهبی و ایجاد امکان اجرای آداب و فرایض دینی مذهبی آنان در شرایط یکسان.»
ملاقات رئیس جمهور ایران با یک خانواده مسیحی در سال نو میلادی ۲۰۱۵
روحانی متعهد شد که “درصورت کسب رأی اعتماد و استقرار دولت تدبیر و امید” بندهای ده‌گانه را اجرا کند. حال با گذشت دو سال از روی کار آمدن این دولت تاچه حد وعدهای روحانی عملی شده است؟
به گفته علی یونسی مشاور ویژه رئیس‌جمهور در امور اقلیتهای قومی و دینی دولت موفق شده است “انتظارات کوچکی” را برآورده کند. در این رابطه یونسی (بهمن ۱۳۹۳) گفت: «کلیمی‌ها توقع داشتند که در روز معینی کار نکنند یا درس نخوانند. انتظار بسیار کوچکی بود و دولت برآورده‌اش کرد. به مندایی‌ها برای تعمید و مراسم زمین دادیم و عبادتگاه آنها تعمیر میشود. دیگر مساجد دراویش تخریب نمیشود. هیچ توجیه‌بردار نیست که بعضی از ادارات ما آنها را تحت فشار قرار دهند که حتما باید سیبیل‌شان را کوتاه کنند.»
ملاقات رئیس جمهور ایران با یک خانواده مسیحی در سال نو میلادی ۲۰۱۵ هم جزو برآورده شدن این “انتظارات” محسوب میشود. به رغم سخنان مثبت یونسی درباره دراویش، تجمع اعتراضی پیروان دروایش گنابادی بارها از سوی نیروهای امنیتی به حبس دستهجمعی آنان انجامید.
فشار بر نوکیشان مسیحی هم شدت گرفته و به گفته مسیحیان ایران اولین بار این نوکیشان در سال ۹۳ به تبعید هم محکوم شدند. بر اساس حکم بدوی دادگاه انقلاب استان البرز عبدالرضا علی (ماتیاس) حق‌نژاد و رضا ربانی هریک به شش سال حبس و تبعید در میناب و بهنام ایرانی به ۱۲ سال زندان و تبعید زابل محکوم شدند.
وضعیت اهل سنت در کارنامه دوساله دولت روحانی
اما کارنامه دولت روحانی در باره اقلیت مذهبی اهل سنت چگونه بود و آیا وضعیت سنی‌های ایران بهبود یافت؟
اعدام ۶ جوان سنی مذهب به رغم مخالفت علمای سنی، محاکمه و بازجویی روحانیان سنی و ممنوعالخروج کردن آنان، تخریب نمازخانهها و مخالفت با صدور مجوز برای ساخت مسجد به پیروان اهل سنت از جمله بدترین نمرههای کارنامه دو ساله دولت روحانی بودند.
زردشتیان از ماده ۸۸۱ قانون مدنی و اعمال نظرهای غیرقانونی در استخدام ایرانیان غیرمسلمان انتقاد می‌کنند
روحانی بند دوم بیانیه ده‌گانه “حقوق اقوام، ادیان و مذاهب” را که مربوط به “مشارکت عمومی، فارغ از زبان ومذهب درمدیریت‌های کلان کشور” و “انتخاب نیروهای شایسته محلی درپست‌های مدیریتی مناطق مختلف کشور” است را هم اجرا نکرد. روحانی تابه‌حال حتی یک وزیر، معاون وزیر، سفیر یا استاندار از میان نیروهای اهل سنت منصوب نکرده است. موضوعی که سبب ناخرسندی اهل سنت شده و در آخرین سفر روحانی به استان سنینشین کردستان او مجبور به پاسخگویی در این باره شد.
در سنندج چه گذشت؟
روحانی در نشست خبری خود در سنندج (۴ مرداد ماه ۱۳۹۴) در پاسخ به خبرنگاری که پرسیده بود که در کابینه او در خصوص اهل سنت تفرقه و اختلاف وجود دارد و اینکه در کابینهاش حتی یک نفر از اهل سنت نیست، در ابتدا از پاسخ سرباز زد اما با اصرار خبرنگار مجبور شد سکوت را بشکند.
رئیس جمهور اعمال تبعیض علیه پیروان اهل سنت را به شدت رد کرد و گفت: «خیلی حرف عجیب و غریبی شما زدید، از بس این جمله بد بود من نتوانستم جواب بدم. تفرقه یعنی چه، مگر ما در دولت گفتیم که کسی که سنی هست تو دولت ما وارد نشه، دولت مگه همان هیأت وزیرانه. تو این کشور این همه جمعیت، این همه کارمند، این همه فرماندار، این همه معاون استاندار، در سراسر کشور، این همه افرادی که ما معاون وزیر داریم از اهل سنت. سفیر داریم از اهل سنت».
حبیب‌الله سربازی که در ارتباط با اهل سنت فعالیت میکند، معتقد است وضعیت پیروان اهل سنت بر خلاف سخنان روحانی در سنندج در دوره دو ساله دولت تدبیر و امید بدتر شده است. سربازی ادامه میدهد: «واقعیت این است که هر چقدر هم سعی کنیم نسبت به آقای روحانی خوشبین باشیم ولی بازهم نمیتوانیم عدم تحقق وعدههای ایشان را نبینیم، اهل سنت در این دو سال از حقوق مساوی برخوردار نشدند و همانند همه دولتهای گذشته سفرهای این رئیس جمهور به مناطق سنی نشین فقط دارای یک سری کلیات شعارگونه بود و بس. و هنوز چند روز از سفر ایشان به کردستان نگذشته بود که نمازخانه پونک تهران تخریب شد.»
تجمع اعتراضی دراویش در برابر وزارت کشور علیه نقض حقوق خود
سربازی تاکید میکند در دو سال دولت روحانی، طرح کنترل مدارس دینی اهل سنت همچنان اجرا شده و از حدت آن حتی کاسته نشده است. در این دو سال حکومت روحانی نمازخانههای اهل سنت در بیرجند، مسجد رضوانشهر تالش (خرداد ۱۳۹۳) و مدرسه دینی “سنت نبوی اهل سنت مشهد” (بهمن ۹۳) پلمپ شدند و به جای تحقق وعدههای روحانی فشارها بر اهل سنت ادامه پیدا کردند.
به گواه حوادث و رویدادهایی که رخ داده وضعیت اقلیتهای دینی و مذهبی ایران در دوره دولت روحانی بدتر شده است. نهادهای بینالمللی حقوق بشر از جمله احمد شهید، گزارشگر ویژه سازمان ملل برای بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران نیز این موضوع را تائید کردند.
Reza Amiri
