نادر زندی:درود بر شما آقای دکتر نایب هاشم.پرسش اولم در مورد دوره جدید نشست شورای حقوق بشر در ژنو است که می‌خواستم توضیحی درباره این دوره برای خوانندگان بفرمائید.

دکتر نایب هاشم:این اجلاس از ۱۳ سپتامبر ۲۰۱۶ در ژنو شروع شده و تا ۳۰ سپتامبر ادامه پیدا می‌کند.میدانید که شورای حقوق بشر سالانه ۳ جلسه برگزار می‌کند ،یک جلسه ۴ هفتگی و ۲ جلسه ۳ هفتگی که این بار جزوه جلسات ۳ هفتگی می‌باشد.همیشه هفته اول شورای حقوق بشر به ارائه کمیسر عالی‌ حقوق بشر و بررسی آن و گزارش گزرشگرهای ویژه موضوعی می‌گذرد که این بار گزارش خیلی‌ جامع و مثبتی را کمیساریای عالی‌ ارائه داد در رابطه با اینکه که کشور‌ها با کمیساریای عالی‌ حقوق بشر همکاری لازم را نمیکنند منجمله از ایران نام برد که این کار را انجام نمیدهد به اضافه اینکه در ایران اعدام‌های پر شمار،فشار بر روزنامه‌نگاران،فشار بر اقلیت‌های مذهبی‌،ملی‌ و قومی وجود دارد.موضوعاتی که در رابطه با گزارشگران ویژه موضوعی بود :مساله گروه کار بازداشت‌های خودسرانه،گروه کار ناپدید شدگان اجباری،۲ گزارشگر محیط زیستی‌ در مورد آب و سرویس‌های بهداشتی و یکی‌ در مورد دفع زبالات سمی صحبت کردند به اضافه گزارشگر ویژه افراد سالمند،گزارشگر ویژه مربوط به مسائل تحریم،گزارشگر ویژه مربوط به نظم نوین دمکراتیک جهان گزارش های خود را ارائه دادند به علاوه قاچاق انسان و غیره.گزارشگران ویژه کشوری معمولا در ۲ بخش گزارش می دهند. یک سری‌ در هفته اول و یکی‌ سری دیگر در اوایل هفته دوم. در رابطه با هفته دوم ،کمیته تحقیق سوریه که یک جمع ۳ نفره از کارشناسان سازمان ملل است گزارش خود را از آخرین وضعیت سوریه ارائه دادند علاوه بر آن در رابطه با موضوع ۴ یا آیتم ۴ که مربوط به مسائلی است که باید مورد توجه ويژه شورا قرار گیرد، تعداد زیادی از کشور‌ها در مورد مسائل جهان صحبت کردند ،از جمله اسم ایران به کرات بر حسب انتظار در این بخش شنیده شد و بقیه موضوعات در مورد مکاتبات گزارشگران ویژه با کشورها هست: موضوع ششم مربوط به بررسی‌ ادواری بسیاری از کشورها هست که ۱۴ کشور در هر اجلاس بررسی‌ میشوند و هفته دوم با بحث عمومی‌ در رابطه با بررسی‌ ادواری جهانی‌ و همچنین مسائل مربوط به اشغال طولانی‌ مدت فلسطین پایان پذیرفت. در هفته آخر در اوایل هفته بحث‌های مربوط به بیانیه وین و مواضعی که در آن مطرح می باشد و در مورد مسائل مربوط به نژاد پرستی‌ ،بیگانه ستیزی که یک موضوع دائمی در شورای حقوق بشر است صحبت میشود و بعد از آن گزارشگران ویژه کشوری که کشور‌هایشان عملا ساختار درونی‌شان از هم پاشیده هست مثل سومالی، آفریقای مرکزی، یمن و لیبی و کشور‌های نظیر آنها، در روز‌های سه‌شنبه و چهار شنبه و صبح پنجشنبه صحبت خواهد شد.

آخرین بحث در روزهای آخر پنج شنبه و جمعه ،قطعنامه‌ها هستند که قطعنامه‌ها را شورای حقوق بشر بررسی‌ کرده و تصویب می‌کند.رویدادی که به ما برمیگردد این است که در روز آخر بر مبنای معرفی‌ کتبی‌ که رئیس شورای حقوق بشر داشته خانم عاصمه جهانگیر به شورا معرفی‌ میشود و قاعدتاً توسط شورا هم تصویب خواهد شد مگر اینکه اتفاق ویژه‌ای بیفتد و به هر حال ما از پایان این اجلاس خانم عاصمه جهانگیر را به عنوان گزارشگر ویژه ایران خواهیم داشت.

نادر زندی:لطفا در مورد موضع گیری‌ها و موضوعات آن توضیحی بفرمائید.

دکتر نایب هاشم:در هر کدام از این مواردی که گفتم به طور مثال وقتی‌ گفتیم که دبیر کّل گزارش خود را ارائه داد در واقع ما وارد گفتگوی تعاملی با وی شدیم و در بحث عمومی نظر خودمان را در مورد گزارش او ارائه دادیم و وقتی‌ که بحث عمومی‌ گزارشگر موضوعی تمام شد در مورد کّل مسائل مربوط به گزارشگرهای  ویژه صحبت کردیم. ما در این دور تا امروز ۲۳ سپتامبر ۷ موضعگیری داشته و قاعدتاً ۳ یا ۴ موضع گیری دیگر خواهیم داشت.موضع گیری‌های که داشتیم؛۱.گفت و گوی تعاملی  با گزارش گروه کار بازداشت‌های خودسرانه.۲- گفتگوی تعأملی با کمیسر حقوق بشر سازمان ملل.۳- بحث عمومی‌ در مورد گزارشگر‌های ویژه موضوعی.۴- بحث عمومی‌ در مورد آیتم ۴ یعنی موضوعاتی که باید سازمان ملل مورد توجه قرار بدهد.۵-.در رابطه با وضعیت زنان در تاجیکستان.۶- بحث عمومی.در مورد مکاتبات گزارشگران ویژه با کشور‌های مختلف از جمله ایران.۷- بحث عمومی در مورد بررسی‌ ادواری جهانی‌. ‌ داشت خواهیم که های گیری موضع و 8ـ بحث عمومی در مورد نهادها و مکانیزهای حقوق بشری. 9ـ بحث عمومی در مورد پیگیری و اجرای اعلامیه وین. 10ـ بحث عمومی درمورد نژادپرستی، بیگانه ستیزی، تبعیض نژادی و دیگر فرم های مربوط به عدم تحمل (پیگیری و اجرای اعلامیه دوربان). 11ـ بحث عمومی در مورد کمک های فنی و ظرفیت سازی (پیرو ارائه گزارش توسط دبیرکل و کمیساریای عالی حقوق بشر)  

نادر زندی:با سپاس از وقتی‌ که در اختیار بنده قرار دادید. پاینده و پیروز باشید.

Nima  Hesabian

A 22 year old woman whose execution was delayed while she was pregnant may be hanged in Iran within days, after she gave birth to a stillborn baby. Zeinab Sekaanvand was convicted of killing her husband, whom she says beat her for months. Doctors said the young woman’s baby died in her womb two days before she gave birth as a result of the shock she suffered after her friend and cellmate was executed. Amnesty International says Ms Sekaanvand comes from a poor, conservative Iranian-Kurdish family, and ran away from home to marry her first husband, Hossein Sarmadi.

“This is an extremely disturbing case. Not only was Zeinab Sekaanvand under 18 years of age at the time of the crime, she was also denied access to a lawyer and says she was tortured after her arrest by male police officers through beatings all over her body,” said Philip Luther, Research and Advocacy Director for the Middle East and North Africa at Amnesty International.

Ms Sekaanvand was 17-years-old when she was arrested in February 2012 for the murder of her husband, whom she had married at the age of 15. She stated she saw marrying him as her simplest chance for a greater life, but not long after their wedding ceremony, she mentioned, he started beating her continuously and verbally abusing her.The younger lady registered a number of police complaints against her husband, none of which have been investigated. Her husband rejected her requests for a divorce, and when she tried to come to her oldsters, they disowned her for eloping. She told the court that her husband’s brother, who she said had raped her several times, was responsible for the murder and had coerced her into “confessing”, promising that he would pardon her (under Islamic law, murder victims’ relatives have the power to pardon the offender and accept financial compensation instead)

The younger girl might be executed as quickly as 13 October.

In 2015, Ms Sekaanvand married a fellow prisoner at Oroumieh Central Jail in northern Iran, and have become pregnant. Her execution was delayed till after the start, as it’s unlawful to execute a pregnant girl in Iran.

In the past decade, Iran has executed at least 73 juvenile offenders, according to a report released by Amnesty International in January.

Sources:

BC News – Middle East, 1B1 Oct 2016

www.amnesty.org – Iran – Death Penalty, 11 Oct  2016

وزیر امور خارجۀ فرانسه امروز اعلام کرد که این کشور از دادستان «دیوان بین المللی کیفری» خواهد خواست در بارۀ جنایات جنگی رخ داده در سوریه تحقیق کند.
به گزارش رادیو فرانسه، این مقام فرانسوی هشدار داد ارجاع شکایت از سوی پاریس «همۀ کسانی را که در رویدادهای جاری در سوریه دست دارند در بر می گیرد.»
وزیر امور خارجۀ فرانسه تاکید کرد که وقوع جنایات جنگی در سوریه انکار ناپذیر است و دیوان بین المللی کیفری در این زمینه باید مسئولیت ها را روشن کند».
پیش از او، رئیس جمهوری فرانسه، هشدار داده بود که «مرتکبین جنایات جنگی در حلب باید پاسخگوی اقدامات خود و از جمله در برابر دیوان بین المللی کیفری باشند»
دیدار فرستاده پوتین با مشاور عالی خامنه ای
روز دوشنبه ۱۹ مهرماه با الکساندر لاورنتی اف نماینده ویژه رئیس جمهور روسیه که سفری یکروزه را به تهران انجام داده است دیدار و در خصوص موضوعات منطقه‌ای و به ویژه سوریه به بحث و تبادل نظر پرداخت.
به گزارش ایلنا، نماینده ویژه رئیس جمهور روسیه در ابتدای این دیدار پیام پوتین رئیس جمهور روسیه به مقام معظم رهبری را تسلیم دکتر ولایتی مشاور مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در امور بین الملل کرد.
او در خصوص مسایل منطقه‌ای و بین المللی به ویژه سوریه بر روابط پایدار، راهبردی و همه جانبه تاکید کرد.
ولایتی در این دیدار با اشاره به اهمیتی که جمهوری اسلامی ایران برای روابط استراتژیک و راهبردی با روسیه قائل است گفت: روابط مستحکم، استراتژیک و راهبردی دو کشور در ایجاد صلح و ثبات منطقه‌ای و حل و فصل موضوعات بسیار مهم است و هر روز نقش چنین رابطه‌ای در منطقه و عرصه بین الملل نمایان‌تر می‌شود.
مشاور مقام معظم رهبری (مدظله العالی) با اشاره به مسائل سوریه و اهمیتی که هماهنگی و همکاری ایران و روسیه در این زمینه دارد افزود: ایران و روسیه متحدان اصلی دولت و ملت سوریه هستد و همین همکاری‌های توانست نقش مهمی را در تحولات منطقه و پیروزی‌های اخیر ملت و دولت سوریه به دنبال داشته باشد .

نویسنده مقاله  نیما حسابیان

ورزش، پدیده ای اجتماعی که از مسائل مختلف هر جامعه تاثیر گرفته و گروههای مختلفی از مردم را به عنوان ورزشکار و تماشاچی تحت پوشش قرار می دهد. بین ورزش و جامعه رابطه متقابلی وجود دارد. اکثر جامعه شناسان به تاثیر جامعه بر ورزش تاکید می کنند مبنی بر اینکه ورزش بازتاب دهنده روابط اجتماعی و فرهنگی جامعه است. به بیان بهتر مشارکت در فعالیت های ورزشی به عنوان ورزشکار یا تماشاچی منافعی آشکار از جمله جسمانی، روانشناختی و اجتماعی برای اعضای جامعه به ارمغان  می آورد. بررسی مشارکت زنان در فعالیت های ورزشی بعنوان تماشاچی موضوعی است که در جامعه ما با افزایش باور به   نگرش های عامیانه و دینی در ارتباط با حضور آنها در استادیوم ها و سالن های ورزشی برای تماشای مسابقات کمتر می شود و از آن میتوان بعنوان مانعی مهم بر سر راه مشارکت زنان در فعالیت های ورزشی یاد کرد. به طور مشخص می توان از چهار متغیر پایگاه اجتماعی – اقتصادی، نگرش های عامیانه در ارتباط با ورزش زنان، میزان مرد سالاری حاکم بر خانواده ها و میزان دینداری در ارتباط با نگرش زنان نسبت به مشارکت در فعالیت های ورزشی بعنوان تماشاچی یاد کرد.(1) یکی دیگر از دلایل گرایش بالای زنان نسبت به حضور در فعالیت های ورزشی تاثیری است که جنبش های حمایت از حقوق زنان در سطح جامعه بر جای گذاشته اند بدین ترتیب که زنان بدنبال استیفای حقوق خود در تمامی حوزها، خواهان هموار شدن مسیر مشارکت آنها در این زمینه هستند.

تلاش زنان برای شکستن سد ورود به ورزشگاهها به ده سال پیش باز می گردد زمانی که هنگام برگزاری بازی های مقدماتی فوتبال جام جهانی 2004 به مقابل استادیوم آزادی می رفتند و خواستار تهیه بلیط و تماشای بازی بودند. موضوعی که باز هم مثل تجربه سالهای اخیر با واکنش منفی و حتی برخورد، بازداشت و پراکنده کردن زنان مواجه شد. لیلا موری، محقق و فعال زن و از حاضرین در کمپین ” روسری سفیدها ” در این زمینه به سایت اینترنتی توانا می گوید: ” در یکی از اولین اقدامات که تاثیر گذار هم بود زنان در حالی که روی روسری ها نوشته بودند “سهم من نیمی از آزادی” جلوی ورزشگاه حاضر شدند و اعتراض کردند گرچه اجازه ورود نیافتند.” (2) او اشاره می کند که جعفر پناهی در فیلم آفساید از این کمپین و حق ورود زنان به ورزشگاه صحبت می کند.فیلم آفساید تلاش پنج دختر علاقمند به فوتبال را به تصویر می کشد که با پوشیدن لباس پسرانه سعی دارند وارد ورزشگاه شوند اما از سوی نیروهای پلیس حاضر شناسایی و بازداشت می شوند. او در پاسخ به این سوال که چرا این کمپین متوقف شد و حالا پس از سالها آغاز به کار کرده می گوید: ” با اتفاقات 88 و سرکوب جنبش ها این کمپین هم متوقف شد ولی از یک سال اخیر حرکت های جدیدی توسط زنان آغاز شده است که بر روی همین حق تاکید دارد.” (2) با ادامه فعالیت های کمپین روسری سفیدها و ححضور مداوم آنها در مقابل درب استادیوم آزادی بالاخره اعتراضات آنان نتیجه داد و 30 نفر از آنها موفق شدند برای اولین بار در تاریخ جمهوری اسلامی برای تماشای بازی ایران و بحرین در سال 2006 وارد استادیوم آزادی بشوند. فیلم آفساید نیز در طول برگزاری همین بازی  فیلم برداری شد گرچه این فیلم مجوز اکران عمومی نگرفت.

کش و قوس ها، مخالفت ها و موافقت ها با حضور زنان در ورزشگاهها از آن به بعد مسئله سران جمهوری اسلامی بود تا اینکه احمدی نژاد زیر این فشار خورد کننده اجتماعی از سازمان تربیت بدنی خواست شرایط لازم برای حضور زنان در ورزشگاهها را فراهم کند. امکان باز شدن درب ورزشگاهها بروی زنان پیروزی بزرگی محسوب می شد اما آیت الله های ریز و درشت و مرتجع حکومت اسلامی که ارکان حکومتشان را در خطر می دیدند بی درنگ دست بکار شدند و فتوا پشت فتوا هوا کردند و داد وفغان را انداختند تا دولت را از اجرای این امر بر حذر داشته و خواستار لغو آن دستور شدند. گلپایگانی از مراجع تقلید در این باره گفت که حضور زنان در اینگونه برنامه ها خلاف شرع و تنازل ظاهر اسلامی است. فاضل لنکرانی  حضور زنان را حتی در جایگاه خاص جایز ندانست. مکارم شیرازی هم استادیوم های ورزشی را برای زنان ناامن دانست وبه زنان توصیه کرد که در خانه هایشان بمانند و از طریق تلویزیون فوتبال تماشا کنند. عشرت شایق نماینده اصولگرایان در مجلس هفتم تلاشهای زنان را برای لغو ورود به    استادیوم ها ورزشی را ناشی از شکم سیری دانست و گفت مشکل زنان ایرانی تماشای فوتبال نیست و بالاخره حجت الاسلام علیپور  دبیر هیات رسیدگی به تخلفات فوتبال در ایران هم جلوگیری از ورود زنان به ورزشگاهها را مسائل و مشکلات زیرساختی و همچنین حفظ کرامت و ارزش زنان دانست. افراد دیگری هم از این طیف هم صراحتا مخالفت خود را با حضور زنان  ابراز داشتند چونکه می ترسند زنان در استادیوم ها حجاب از سر بر دارند و غیره مانند نشریه یالثارات حسین ارگان انصار حزب الله که رفع این آپارتاید جنسیتی را نقض بدیهات شرعی و عبور تعمدی از خطوط قرمز اللهی می داند و در واکنشی خشم آلود به دولت حسن روحانی هشدار  می دهد که اگر زمینه ورود زنان به استادیوم ها فراهم بشود زلزله به راه خواهند انداخت.  

ممنوعیت ورود زنان از ابتدای انقلاب ایران تا جایی که به یاد می آوریم مربوط به فوتبال بود و والیبال و بسکتبال بدون مشکل بوده اند و تقریباً همه قبول دارند که فضای این دو بازی با فضای فوتبال فرق دارد و حتی جنس هواداران آن اما اینبار نوبت والیبال  بود تا ممنوع شود. با موفقیت های چشمگیر والیبال ایران در عرصه جهانی، افزایش چشمگیر تماشاگران آن و پخش مستقیم مسابقات از تلویزیون دولتی باعت شد که عده ای بر غیر شرعی بودن حضور بانوان بعنوان تماشاچی در مسابقات والیبال مردان تاکید کنند.

                                                                                                                                                                                                           نخستین بار در سال 1391 و در مسابقه تیم های ملی والیبال ایران و ژاپن فدراسیون والیبال ایران با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد که ورود زنان به ورزشگاه برای تماشای این بازی ممنوع است. در این اطلاعیه آمده بود: “جهت کنترل جمعیت و رفاه و امنیت علاقمندان به والیبال به ویژه خانم‌ها، از بانوان علاقمند به والیبال تقاضا می‌شود دیدار عصر امروز ایران و ژاپن را از طریق تلویزیون تماشا کنند و تماشای این بازی در سالن دوازده هزار نفری فقط برای آقایان آزاد و رایگان است.” (3)  با افزایش حساسیت ها و حتی جلوگیری از حضور ورزشکاران زن رشته والیبال و خبرنگاران زن این حوزه اظهار نظر برخی از چهرهای سیاسی زن درون ایران نیز در نوع خود بسیار شنیدنی و جنجال برانگیز شد مانند فاطمه آلیا یکی از نمایندگان تهران در مجلس نهم، ضمن مخالفت با ورود زنان به ورزشگاه‌ها گفت: ” کار زن بچه دار شدن و تربیت فرزند و شوهرداری است نه دیدن مسابقه والیبال. یک عده‌ای می‌خواهند هر طور شده به زن  نقش‌هایی بدهند که مخالف با وظایف شرعی است.” (4) اما نکته دیگری که توی ذوق می زند تبعیض میان زنان ایرانی و خارجی برای تماشای مسابقات والیبال بود که توجه و اعتراض بسیاری از فعالان و رسانه های داخل و خارج ایران را به خود جلب کرد مانند مسابقه والیبال ایران و برزیل از سری مسابقات لیگ جهانی در تهران که در آن تعدادی از زنان غیر ایرانی و بویژه برزیلی و کادر سفارت برزیل در تهران پس از نشان دادن گذرنامه غیر ایرانی خود به مسئولان کنترل ورودی سالن 12 هزار نفری آزادی توانستند وارد شوند و همزمان از ورود زنان و دختران ایرانی جلوگیری شد! ماجرا از آنجا  غم انگیز هم می شود که بعضی از زنان و دختران برای اینکه بتوانند بازی تیم ملی خود را مقابل برزیل ببینند با لباس برزیل و همراهی خانواده های برزیلی وارد  ورزشگاه شدند.

به اظهارات این مقام امنیتی توجه کنید: اصغر ناصر بخت معاون سیاسی امنیتی فرمانداری تهران درباره ورود زنان به استادیوم مسابقات بین الملی والیبال گفت: ” مقرر شد استعلامی از شورای امنیت کشور بعمل آید. در عین حال تدابیر و تمهیدات لازم برای حضور بانوان در ورزشگاه اندیشیده شده و قرار است با اعلام نظر قطعی شورای عالی امنیت ملی مجوز حضور بانوان در ورزشگاه صادر شود.” (5) آیا حضور زنان در ورزشگاه موضوعی امنیتی است که شورای امنیت کشور باید درباره آن اعلام نظر کند؟ و آیا تا قبل از لغو مجوز حضور زنان شورای امنیت کشور و مقامات امنیتی تصمیم گیرنده بودند؟ موضوع و اتفاقی که در تمام کشورهای دنیا و حتی کشورهای دارای مردم دینی و به شدت متعصب مانند یمن امری ساده و معمولی است و زنان براحتی وارد ورزشگاه شده و مسابقه والیبال می بیننداما در ایران به موضوعی امنیتی مبدل می شود و منتظر نظر شورای امنیت کشور است!!!

با مرور مسئله ممنوعیت ورود زنان به استادیوم مسابقات والیبال ناخودآگاه عربستان و جنجال رانندگی زنان در این کشور به ذهن خطور می کند. مسئله ای که در تمام دنیا امری پیش پا افتاده و تقریبا در هیچ کشوری در دنیا سراغ نداریم که زنان حق رانندگی نداشته باشند اما در عربستان به معضلی امنیتی مبدل شده است.

پس از آنکه بی تدبیری و کج اندیشی مسئولان امنیتی و قضایی ایران کار دست والیبال و جوانان افتخار آفرین داد و لبریز شدن   کاسه صبر فدراسیون جهانی والیبال (FIVB) به دلیل تداوم ممنوعیت حضور زنان در مسابقات با پس گرفتن میزبانی مسابقات جهانی والیبال نوجوانان جهان از ایران و همچنین تهدید محرومیت ایران از میزبانی در لیگ جهانی با ارسال نامه ای به حسن روحانی نیز خواستار آزادی غنچه قوامی فعال حق حضور زنان در ورزشگاه از زندان شد. حال نوبت آن بود که این مسئولان و مدیران گزینشی و کج اندیش با اجتناب ناپذیر بودن تصمیمات و محرومیت های فدارسیون جهانی والیبال به چاره اندیشی بی افتند.  روز جمعه 11 تیر 1395 تیم والیبال ایران در حالی میزبان صربستان بود که با ترفند و حضور سلیقه ای بانوان در سالن محل برگزاری، حدود 200 نفر از تماشاگران این بازی را زنان تشکیل می دادند. دریا صفایی موسس کمپین ” پیش به ورزشگاهها ” ضمن غیر حقیقی خواندن حضور زنان و عوامفریبانه بودن این حرکت گفت: ” زنان ایرانی حق خرید بلیط و در نتیجه ورود به ورزشگاه را نداشتند، در حالیکه  برخی از کارمندان زن فدراسیون والیبال و یا افرادی که به سلیقه مسوولان انتخاب شده اند اجازه ورود به سالن را داشتند.”(6)

فیلم آفساید با 39 حضور بین المللی و 8 جایزه در مراسم اختتامیه هفدهمین دوره فستیوال Life  (لوبیانا)  نیز جایزه حقوق بشر این جشنواره را به خود اختصاص داد.(7) بخش حقوق بشر این جشنواره از سوی هشت هزار عضو نهاد مستقل غیر دولتی حمایت  می شود. جعفر پناهی که یک شب قبل در تهران توسط برگزارکنندگان جشنواره از دریافت این جایزه مطلع شده بود آن را به برندگان واقعیش تقدیم کرد، دختران روسری سفید!  

منابع

1- قربانعلی ابراهیمی، علی عسکری، محمد رضا نیک نژاد, 1389, بررسی جامعه شناختی عوامل موثر بر گرایش زنان نسبت به مشارکت درورزش بعنوان تماشاچی      www.SID.ir

2- نبرد ده ساله زنان ادامه دارد: تکاپوی ورود به ورزشگاه     www.tavaana.org

3- زنان تماشاچی در ورزشگاههای جمهوری اسلامی، 23 مهر 1391 ، www.farhangnews.ir

4- ورود زنان ممنوع، 2 تیر 1393 ، www.salameno.ir

5- آیا شرایط آزادی برای زنان فراهم است؟ 21 اردیبهشت 1394 ، www.didban.ir

6- افشار سیگارچی، ایران 200 تماشاگر زن را به مسابقه والیبال راه داد. 16 تیر 1395 ، www.ir.voanews.com

7- آفساید و 39 حضور بین المللی، 6 دی 1385 ، www.donya-e-eqtesad.com