ندامتگاه شهرری که با نام «زندان زنان قرچک» شناخته و هم‌چنین به «کهریزک زنان» شهرت دارد، در کیلومتر ۱۷ بزرگراه تهران-ورامین و قبل از شهر قرچک واقع شده است. این زندان به دلیل موقعیت جغرافیایی بیابانی، مساحت کم، جمعیت بالا، آب شور و کمبود امکانات بهداشتی، خشونت و عدم تفکیک زندانیان، شرایط غیرقابل تحملی را برای زندانیان خود از جمله «شیوع بیماری‌های خطرناک» بوجود آورده است.
به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، زندان زنان قرچک متشکل از هفت سوله، حدود ۲۰۰۰ زندانی زن همراه تعدادی کودک را در خود جای داده که این جمعیت در فصول مختلف سال، متغیر است.
این مکان پیش از این در اختیار سازمان بهزیستی بوده و برای «بازپروری معتادان به مواد مخدر» مورد استفاده قرار می‌گرفت؛ که «بدنامی» این محل بر اساس گفته‌های مردم محلی از همان زمان زبان‌زد بوده است. پس از سال‌ها این بنا به قوه‌ی قضاییه واگذار و تبدیل به زندان زنان شد.در هریک از سوله‌های این زندان تعداد ۲۰۰ تا ۳۰۰ زندانی زن بدون رعایت اصل تفکیک جرم و سن نگهداری می‌شوند.
یک منبع نزدیک به زندانیان ندامتگاه شهرری با تاکید برعدم بهبود شرایط آن طی این سال‌ها در مورد شرایط حال حاضر و مشکلات عدیده زندانیان به گزارشگر هرانا گفت: “ترساندن زندانیان توسط مسئولان زندان که در صورت اعتراض، به سلول انفرادی زندانی روانی فرستاده خواهند شد تا بدینوسیله، زندانیان را از حق اعتراض باز دارند. در گیری‌های شدید در حد به قتل رساندن یکدیگر در زندان و عدم دخالت مسئولان در این درگیری‌ها، یکی از مشکلات جدی زندان مخوف قرچک می‌باشد.”
این منبع مطلع در ادامه تصریح کرد: “زنان در آنجا در معرض انواع فشارها و تعدیات جنسی قرار دارند. رفتار ناشایست زندانبانان با زندانیان که همراه با توهین و تحقیر و هتک حرمت و گاهی ضرب و شتم می‌باشد، آثار روانی مخربی را بر روی زندانیان گذاشته است. عدم انتقال بسیاری از زندانیان به مراکز روان درمانی که مشکلات بسیاری برای دیگران ایجاد می‌کنند، از دیگر مشکلاتی است که گاها به تجاوز، قتل و درگیری در زندان می‌انجامد.”
وی هم‌چنین درپایان افزود: “اعتراض به وضعیت غذا و هر گونه اعتراض دیگری، انتقال به سلول انفرادی که وضعیت اسفباری دارد را به همراه دارد. کمبود دستشویی و شرایط غیربهداشتی و قرار دادن چندین نفر در یک سلول با مساحت کم، منجر به درگیری و تجاوز می‌شود.قرار دادن زندانی روانی در انفرادی به همراه زندانی دیگر و به‌کارگیری او به‌عنوان عامل خشونت و شکنجه سایر زندانیان که در مواردی به قتل و تجاوز منجر شده است.”
نقشه هوایی ندامتگاه شهرری
وضعیت بهداشتی
در هر سالن تعداد ۴ دوش حمام و دستشویی وجود دارد که در هر ۲۴ ساعت تنها یک ساعت از آب گرم برخوردار است. این وضعیت درحالی است که آب این منطقه شور بوده و همین موضوع باعث بوجود آمدن مشکلات عدیده پوستی در زندان می‌شود.
وضعیت درمان نیز در زندان زنان قرچک بسیار پایین‌تر از استاندارهای لازم است؛ کمبود دارو، عدم اعزام به بهداری زندان و مراکز درمانی خارج از زندان باعث بوجود آمدن «مافیای دارویی» در زندان شده و زندانیان بیمار مجبور به پرداخت هزینه‌های بالا برای دست یافتن به ابتدایی‌ترین داروهای مورد نیاز خود- در صورت وجود آن دارو در زندان، هستند.
عدم رسیدگی به بیماران و کمبودهای دارویی باعث شیوع بیماری‌های خطرناک واگیردار از جمله «ایدز و هپاتیت» در این ندامتگاه شده است.
در مهرماه سال ۹۲، رئیس بهداری ندامتگاه زنان شهرری، با اذعان به اینکه تعدادی زندانی مبتلا به ایدز در ندامتگاه وجود دارد، گفته بود: “ما در زندان آزمایش غربالگری ایدز نمی‌گیریم؛ چراکه غیرقانونی است و هزینه‌های زیادی برای ما خواهد داشت. مگر اینکه خود زندانی به ما اعلام کند که مبتلا به ایدز است و ما از این طریق به آمار آنها دست پیدا می‌کنیم.”
وضعیت غذا
اولین مشکلاتی که در این زمینه در ندامتگاه شهرری به چشم می‌آید عدم وجود جیره کافی برای زندانیان و پس از آن تکراری بودن وعده‌های غذایی از جمله سیب زمینی آب پز، ماکارونی و نان است. این یکنواختی در ارائه منوی غذایی باعث بوجود آمدن کمبود ویتامین‌های مختلف در زندانیان با حبس‌های درازمدت شده است.
وضعیت جغرافیایی، مساحت و جمعیت
ندامتگاه شهرری در مساحتی حدود ۱۵۰۰ متر مربع قرار گرفته که حدود یک چهارم این مساحت زیربنا شامل سوله‌های زندانیان و قسمت‌های اداری است.
موقعیت ندامتگاه زنان شهرری نسبت به شهر تهران
براساس گفته‌های زندانیان زن در این زندان، سوله ها فاقد اتاق هستند و تنها یک سالن بزرگ وجود دارد که در آن تخت های باقی مانده، حدود ۶۰۰ تخت، از دوران بهزیستی گذاشته شده است. با این احتساب از جمعیت حدود ۲۰۰۰ زندانی، تعداد ۱۴۰۰ نفر اصطلاحا کف‌خواب بوده و روی زمین می‌خوابند.
هر سوله یک هواخوری دارد که نزدیک به ۲۰ نفر می توانند در آن تردد کنند.
در اطراف زندان قرچک ورامین، مرداب و نی زار است و به همین علت حشرات موذی در فصل گرما زندگی را بر زندانیان سخت تر می کنند و مسئولین در این رابطه هیچ تدبیری اتخاذ نکرده‌اند.
درپایان بایستی اشاره کرد، همواره رسانه‌های دولتی سعی دارند تصویر قابل قبول و مطابق استانداردهای لازم از زندان‌های کشور از جمله ندامتگاه زنان شهرری ارائه دهند. بنا بر شهادت تعداد زیادی از زندانیان آزاد شده این ندامتگاه، آن‌چه که به بازرسان دولتی و خبرنگاران از این زندان نشان داده و به طبع در رسانه‌ها نمایش داده می‌شود، «بند مشاوره» زندان معروف به بند «قالیباف» بین زندانیان است. ظرفیت این بند تنها ۱۵۰ نفر بوده و زندانیان با حبس کمتر از ۵ سال در ازای پرداخت هزینه به این بند وارد می‌شوند. این محل سرویس های بهداشتی تمیز، کتابخانه، دفتر مددکاری، بهداری و غیره هم دارد که البته بسیاری از این امکانات، تنها در زمان بازدیدها فعال می شوند.