احمد رأفت –  محمود احمدی‌نژاد در مصاحبه‌ای پس از انتخابات بحث‌برانگیر سال ۱۳۸۸ گفته بود: «شاید ایران تنها کشوری در کره زمین باشد که در آن هیچ خانواده‌ای شب سرگرسنه به ‌بالین نمی‌گذارد».

آمار ولی این سخنان رئیس جمهور وقت نظام جمهوری اسلامی را تکذیب می‌کنند. وزارت بهداشت اخیرا نتایج بررسی پژوهشی را در رابطه با امنیت غذایی در کشور منتشر ساخته است.

بر مبنای این پژوهش، ۱۳ استان کشور از نظر غذایی امنیت ندارند یا امنیت آنها بسیار پایین است. استان‌های هرمزگان، کهگیلویه و بویر‌احمد، و سیستان و بلوچستان در وضعیت «بسیار نا‌امن» غذایی بسر می‌برند. خوزستان، کرمان، ایلام و بوشهر استان‌هایی «ناامن» از نظر غذایی اعلام شدند. وضعیت خراسان جنوبی، فارس، کردستان، اردبیل، کرمانشاه و چهار‌محال بختیاری نیز در همین پژوهش «نسبتا ناامن» اعلام شد.

سازمان خواربار و کشاورزی یا فائو، نهاد وابسته به‌سازمان ملل متحد که مقر آن در رُم قرار دارد، نقشه‌ای از امنیت غذایی در جهان ترسیم کرده است. در این نقشه، ایران در رده مناطقی که در آنها وضعیت امنیت غذایی پرخطر اعلام شده‌اند قرار دارد. بنا بر ارزیابی سازمان جهانی خواربار و کشاورزی، ایران در سال ۲۰۱۳ از نظر کیفیت رژیم غذایی شهروندان‌اش در میان ۱۲۵ کشور در رتبه ۸۰ بود. ده رتبه پایین‌تر از نسبت به گزارش قبلی که در سال ۲۰۱۰ انتشار یافته بود.

تامین امنیت غذایی برای جمعیت ۹ میلیاردی کره زمین، یکی از اهداف فائو است. این نهاد دسترسی به این هدف تا سال ۲۰۵۰ میلادی را در دستور کار خود قرار داده است. مشکلاتی که تامین امنیت غذایی را برای کلیه ساکنان جهان دشوار ساخته‌اند، علاوه بر نابرابری در تقسیم ثروت، کمبود منابع آبی، تغییرات اقلیمی و بهای بالای انرژی است. سازمان ملل متحد برای اولین بار ۱۹۸۸ مساله امنیت غذایی را در برنامه کار خود قرار داد. امنیت غذایی بر مبنای تعریف سازمان ملل متحد چنین است: «امنیت غذایی یعنی دسترسی همه مردم به غذای کافی در تمام اوقات برای داشتن جسمی سالم». به عبارت دیگر موجود بودن غذا، دسترسی به آن و پایداری این دسترسی، سه عنصری هستند که برای تامین امنیت غذایی باید تحقق پیدا کنند.

گزارش وزارت بهداشت در مورد نا امنی غذایی در ایران توسط دیگر نها‌دها نیز به نوعی تایید می‌شود. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی صحبت از نا‌امنی غذایی در ۹ دهک خانوار‌های روستایی در کشور می‌کند. در آخرین گزارش بانک مرکزی نیز صحبت از کاهش قابل ملاحظه مصرف سرانه مواد غذایی در ایران می‌شود. البته زهرا عبداللهی مدیرکل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت می‌گوید: «تنها ۵ درصد از جمعیت کشور از نظر غذایی در وضعیت نا‌امن قرار دارد». این اظهارات با آمار دولتی دیگری مبنی بر اینکه ۱۳ میلیون نفر از جمعیت کشور زیر خط فقر زندگی می‌کنند در تضاد است. در این میان، سلامت‌نیوز ۴۰ درصد از جمعیت ایران را زیر خط فقر قرار می‌دهد.

کارشناسان ایرانی دلایل عمده نا امنی غذایی را آلودگی هوا، کمبود منابع آبی، توزیع غیر متعادل ثروت،  فقر، فرار سرمایه، کاهش جمعیت روستایی و مدیریت ناکارآمد دولت در زمینه کشاورزی می‌دانند. در مورد آلودگی هوا و کم‌آبی بسیار نوشته شده است. در رابطه با کاهش جمعیت روستایی در سال‌های اخیر اما کمتر مطلبی منتشر شده. در حال حاضر تنها ۲۸ درصد از جمعیت کشور در روستاها زندگی می‌کنند. بر پایه بررسی‌های مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، ۹۰ درصد از این روستاییان که امنیت غذایی عمده شهرنشینان را تامین می‌کنند خود از امنیت غذایی برخوردار نیستند.

سرعت شهرنشینی در ایران بنا بر آمار بانک جهانی دو برابر میانگین جهانی است. این روند در دولت دهم شتاب بیشتری پیدا کرد. در سال ۱۳۹۱ مجلس شورای اسلامی قانونی را به‌ تصویب رساند که بر مبنای آن روستا‌هایی که بیش از ۳۵۰۰ جمعیت دارند، شهر ‌به‌ حساب می‌آیند. تا آن سال جمعیتی ده هزار نفری لازم بود. با گسترش شهرنشینی بسیاری از مناطقی که زمین کشاورزی بودند، به زمین‌های قابل ساخت و ساز تبدیل شدند.

عدم امنیت غذایی تاثیر مستقیم بر بسیاری شاخص‌‌های دیگر از جمله سلامتی دارد. کاهش امنیت غذایی یعنی افزایش آسیب بر وضعیت بهداشت عمومی و سلامتی شهروندان. ادامه عدم امنیت غذایی می‌تواند تاثیرات بسیار مخربی بر اقتصاد نیز داشته باشد. عدم امنیت غذایی سرمایه انسانی و نیروی کار را تهدید می‌کند و در نتیجه باعت کاهش سرعت توسعه می‌شود. همزمان عدم امنیت غذایی هزینه‌های درمانی را افزایش می‌دهد. در جمهوری اسلامی در سال‌های اخیر بنا بر گزارش‌های بانک مرکزی با افزایش بیکاری و کاهش درآمد خانواده‌ها، مصرف مواد غذایی، به ویژه میوه، سبزیجات و مواد پروتئینی کاهش یافته است. مشکلی که عواقب انکارناپذیری بر سلامتی شهروندان دارد.

البته باید بین امنیت  و ایمنی غذایی تفکیک قائل شد. منظور از امنیت چنان که در بالا نیز اشاره شد، دسترسی همگانی به مواد غذایی است، در حالی که ایمنی غذایی به کیفیت غذا مربوط می‌شود. البته در جمهوری اسلامی در سال‌های اخیر شاهد موارد بسیاری از نا ایمنی غذایی هم بودیم مانند برنج‌های مسموم  و یا موادی که تاریخ مصرف آنها به پایان رسیده، و یا گوشت‌های یخ‌زده وارداتی فاسد.